Cele i zadania komisji
Senacka Komisja ds. Etyki Zawodowej postanowiła kontynuować internetowe Forum Dyskusyjne na temat „Problemy etyczne w procesie dydaktycznym”, które zostało zapoczątkowane w 2004 roku. Przewodnim hasłem, wokół którego toczyła się dotychczasowa dyskusja internetowa były „oszustwa egzaminacyjne”. Wyniki tej dyskusji jasno wskazują, że przyczyn tego niekorzystnego zjawiska trzeba szukać także poza salą egzaminacyjną i jest ono tylko jednym z elementów niedoskonałości całego procesu kształcenia, w tym także jego organizacji.
Intencją Komisji jest zwrócenie uwagi całego środowiska akademickiego na problemy etyczne, występujące przede wszystkim w procesie dydaktycznym, odnoszące się nie tylko do „nauczanych” ale głównie do „nauczających”. Proponujemy, aby jeden z głównych nurtów dyskusji koncentrował się wokół tematu „rzetelność w procesie dydaktycznym”. Takie zagadnienia jak:
- sposób prezentowania i przekazywania wiedzy, skuteczność różnych metod nauczania (uważanych za tradycyjne-kreda, tablica-, nowoczesnych-audiowizualnych) w odniesieniu do różnych przedmiotów,
- co to jest przedmiot (rodzaje zajęć, niezbędnych do opanowania danego przedmiotu,
- proces kontroli i oceny stanu wiedzy oraz oceny zachowań obu stron podczas tego procesu, procedury w tym zakresie, granice tolerancji w ocenie zachowań związanych z „oszustwami egzaminacyjnymi”- zero tolerancji i związane z tym procedury, nieuchronność kary,
- rzeczywistość, warunki pracy, jakość kadry, kryteria awansów, wieloetatowość, ocena nauczycieli, wiarygodność ankiet studenckich w sytuacji, gdy są one wypełniane przez część studentów nieuczęszczających na oceniane zajęcia,
- edukacja w zakresie wiedzy dydaktycznej, skierowana do nauczycieli akademickich, szczególnie zaczynających karierę akademicką, wychowywanie przez własny przykład,
- dyscyplina prowadzenia zajęć, patologie, przejawy korupcji, korepetycje,
- kryteria i wymagania stawianych kadrze kierowniczej, mającej największy wpływ na proces dydaktyczny - kierownicy zakładów, katedr,
nnym zjawiskiem, któremu należy wypowiedzieć zdecydowaną walkę jest wszelkiego rodzaju plagiatorstwo, szczególnie groźne w przypadku, gdy dotyczy to prac zaliczanych do dorobku, decydującego o awansach naukowych i stanowiskowych pracowników. Stąd też propozycja kolejnego tematu „ plagiat – jak przeciwdziałać”.
Mamy nadzieję, że wyniki dyskusji będą stanowić materiał , pomocny przy doskonaleniu procedur związanych z systemem jakości procesu dydaktycznego oraz systemem jakości badań w Politechnice Warszawskiej.
Gorąco zapraszamy pracowników i studentów do udziału w dyskusji.
Senacka Komisja ds. Etyki Zawodowej Politechniki Warszawskiej powstała w 1981 r. i działała do chwili wprowadzenia ustawy z 1985 r. Po przerwie, ponownie została powołana jako organ statutowy naszej Uczelni w roku 1990 i jako taki działa do dnia dzisiejszego.
Skład komisji jest wybierany przez Senat PW a osobą, która z ramienia władz Uczelni bezpośrednio współpracuje z Komisją jest sam Rektor Politechniki. Kandydaci do komisji są z reguły zgłaszani przez dziekanów poszczególnych wydziałów. Są to osoby cieszące się nie-kłamanym autorytetem zawodowym, w szerokim znaczeniu tego słowa. Specyfiką tej komisji jest to, że zdecydowaną większość jej składu stanowią osoby niebędące członkami Senatu.
Cel działania Komisji, jak wynika z dotychczasowych doświadczeń był określany z całą świadomością, dosyć ogólnie, raczej w oparciu intuicję. Przede wszystkim ma ona rozpatry-wać sprawy, które są związane przede wszystkim z szeroko pojętą problematyką wykony-wania zawodu nauczyciela akademickiego w takiej wspólnocie jaką jest Uczelnia, zarówno z punktu widzenia pewnych przypadków szczególnych jak też i spraw o charakterze ogólnym. Komisja zajmowała się czasami również ważnymi dla Uczelni sprawami, które nie mieściły się bezpośrednio w kategoriach tego co zwykle rozumiemy po pojęciem etyki, czy etyki zawodowej. Wynikało to stąd, że Uczelnia nie mogła i nie może być obojętna na sprawy, które dotyczą nie tylko Jej ale całego społeczeństwa (p. Misja Politechniki). Na przykład, przed kilkoma laty, opracowała stanowisko odnośnie brutalizacji życia, które następnie przyjął Senat Politechniki Warszawskiej.
Sprawy do Komisji kieruje wyłącznie Rektor, jako przewodniczący Senatu, albo Senat. Komisja może też podejmować pewne tematy z własnej inicjatywy. Nie ma możliwości składania wniosków do Komisji w inny sposób. Wynika to stąd, że Komisja nie stanowi alter-natywy ani dla komisji dyscyplinarnych ani dla sądów koleżeńskich, nie rozpatruje bowiem spraw imiennych. Czasami u podłoża pewnych działań Komisji są konkretne zdarzenia i oso-by, ale Komisja traktuje je zawsze w kategoriach ogólnych, dotyczących zjawiska, bez jakiej-kolwiek personifikacji. Komisja nie orzeka żadnych kar. Jedyne co może zrobić to przedsta-wić Rektorowi czy Senatowi swoje stanowisko i wnioski o charakterze oceny , z natury rze-czy bądź piętnującej bądź usprawiedliwiającej.
Komisja w swoich pracach stosuje zasadę jednomyślności, tzn. nigdy nie głosuje. Jedno-myślność jest osiągana w ten sposób, że stanowisko w każdej sprawie jest rozważane i formu-łowane tak długo, aż wszyscy członkowie Komisji są w stanie je zaakceptować.
Jak dotychczas Komisja nie miała na celu kodyfikowania zasad etyki zawodowej, które miałyby charakter obowiązujący dla środowiska akademickiego. Sądzono, że nie tędy prowa-dzi droga do budowania tego, co byśmy nazywali „duchem uczelni” czy też „akademicko-ścią”. Za słuszne uważano, że na podstawie pewnych wybranych, szczególnych przypadków należy tworzyć zręby tego co można by nazwać „dobrą praktyką uczelni”. Ta „dobra prak-tyka”, to pewne zasady postępowania, które stanowią „dobry obyczaj”, stający się akcepto-waną przez całe środowisko „normą”.
Patrząc nieco dalej wstecz należy zauważyć, że zmiany zachodzące w naszym kraju na przestrzeni ostatnich kilkudziesięciu lat miały wpływ na życie naszej Uczelni i na panujące w niej obyczaje. Zmiany te nie zawsze miały i mają pozytywny charakter. Niejednokrotnie są określane jako głęboka erozja obyczajów i to w tak szerokim zakresie, że sami nie wiemy czy dany obyczaj, czy istniejąca już norma jest dobra czy niedobra. Czy należy do obyczaju dob-rego czy złego? Z reguły jest tak dlatego, że trudno jest w najbliższym otoczeniu znaleźć punkt odniesienia. Może sięgać należy wówczas po wzorce pochodzące z innych środowisk czy nawet krajów?
Praktyka kilkunastu lat pracy Komisji pokazała, że jest wysoce użytecznym dla wszyst-kich, dla pracowników, dla studentów, dla Rektora i dla Senatu, aby istniało na Uczelni ciało, do którego można się odnieść w sprawach nieraz z pogranicza prawa ale w nim nieokreślo-nych, w sprawach, w których potrzebny jest wyważony głos rozsądku, głos wyznaczający równocześnie pewne reguły postępowania. Jednak aby takie działanie przynosiło spodziewa-ne wyniki, cała społeczność akademicka musi darzyć ten głos zaufaniem i zaakceptować go, traktując w pewnym sensie jako ostateczną wykładnię.
Komisja w 2004 roku uruchomiła za pośrednictwem Internetu Uczelniane Forum Dyskusyjne, poświęcone problemom etycznym w procesie dydaktycznym. Wyniki dyskusji zawarte są w materiale zatytułowanym „Etyka zawodowa-dobra praktyka w procesie dydaktycznym”.
Komisja aktualnej kadencji 2005-2008 już na swoim pierwszym spotkaniu postanowiła kontynuować Uczelniane Forum Dyskusyjne, co spotkało się z pełną aprobatą JM Rektora i Senatu Politechniki Warszawskiej.
Wypada tu przytoczyć fragment Uchwały nr 9 Senatu kadencji 2005 - 2008 Politechniki Warszawskiej w sprawie określenia głównych kierunków działań stałych komisji senackich. Mianowicie Senat, mając na celu zapewnienie najlepszych warunków działania i rozwoju Uczelni, w szczególności w świetle nowych przepisów prawa „uznaje za wskazane podjęcie działań mających na celu określenie zasad postępowania zgodnego z dobrymi obyczajami akademickimi w Uczelni i w kontaktach z Jej otoczeniem”.
Warto dodać, że w obszarze obejmującym zakres działania Uczelni a więc nauczanie , prowadzenie badań i wychowanie, znane jest opracowanie z roku 1994 Komitetu Etyki w Nauce przy Prezydium Polskiej Akademii Nauk pt.:” DOBRE OBYCZJE W NAUCE - zbiór zasad i wytycznych „ autorstwa zespołu pracującego pod kierunkiem Prof. Kornela Gibińskiego, Przewodniczącego Komitetu Etyki w Nauce PAN.
Na stronie internetowej Ministerstwa Nauki i Informatyzacji znajduje się opracowanie Zespołu Etyki w Nauce przy Ministrze Nauki z 25 maja 2004 roku „DOBRA PRAKTYKA BADAŃ NAUKOWYCH. REKOMENDACJE”. Jest to materiał analizujący uregulowania prawne i procedury stosowane „we wszystkich cywilizowanych krajach”, zapobiegające nierzetelnościom w badaniach naukowych.
Senacka Komisja ds. Etyki zawodowej w kadencji 2005-2008 poświęciła tym sprawom wiele uwagi, czego dowodem jest opracowanie dokumentu zatytułowanego „Zbiór dobrych praktyk w badaniach naukowych”, który to dokument zostanie poddany ocenie a następnie rozpropagowany w środowisku naszej Uczelni.
Bardzo ważnym dokumentem ujmującym normy etyczne w wybranych obszarach życia akademickiego jest też opracowany z inicjatywy Konferencji Rektorów Akademickich Szkół Polskich i Fundacji Rektorów Polskich „Kodeks – DOBRE PRAKTYKI W SZKOŁACH WYŻSZYCH”. Dokument ten, przyjęty przez Senat PW w kadencji 2005 - 2008, wyraźnie wskazuje na znaczenie działań senackich komisji ds. etyki, działających w uczelniach.
W bieżące kadencji (2008 – 2012) Senacka Komisja ds. Etyki Zawodowej proponuje kontynuację INTERNETOWEGO UCZELNIANEGO FORUM DYSKUSYJNEGO, sugerując aby główny nurt dyskusji koncentrował się na tematach:
„RZETELNOŚĆ W PROCESIE DYDAKTYCZNYM”
„PLAGIAT – JAK PRZECIWDZIAŁAĆ?”
W tym miejscu warto zacytować końcowy fragment materiału opracowanego przez Senacką Komisję ds. Etyki Zawodowej działającą w kadencji 2002 - 2005 : „Wartość akademickich kodeksów etycznych jest poza wszelką dyskusją, lecz samo ich sformułowanie nie jest warunkiem dostatecznie mobilizującym do ich stosowania. Praktyczne wdrażanie zasad etycznego postępowania w ramach procedur dobrej praktyki w procesie dydaktycznym, staje się wyzwaniem na miarę dzisiejszych czasów i misji Politechniki Warszawskiej”. Takie samo stwierdzenie dotyczy niewątpliwie spraw odnoszących się do drugiego ważnego obszaru aktywności akademickiej jakim jest działalność naukowa.
Gorąco zapraszamy pracowników i studentów do wzięcia udziału w dyskusji.
Opracowano na podstawie materiału umieszczonego na stronie internetowej Politechniki Warszawskiej w linku Forum Dyskusyjnego Senackiej Komisji ds. Etyki Zawodowej, w którym zawarto m.in. skrót artykułu wieloletniego członka Komisji prof. dr hab. inż. Macieja W. Grabskiego „Doświadczenia Komisji Etyki Zawodowej Politechniki Warszawskiej”, opublikowanego przez Instytut Problemów Współczesnej Cywilizacji w materiałach z seminarium „Etyka Zawodowa”, które odbyło się w maju 1997r. Godnym polecenia jest również materiał opracowany na podstawie odczytu prof. Macieja W. Grabskiego „Uczciwość i wiarygodność nauki” – Konwersatorium Politechniki Warszawskiej (wkładka do Miesięcznika Politechniki Warszawskiej nr 5/2005)